RİSK DEĞERLENDİRME

Anatamir Fabrikası R.D. Raporu Çay Fabrikası R.D. Risk Değerlendirme Rehberi KKD Şikayet İhbar
Diş klinik,muayenehaneler için R.D. İş Sağlığı ve Güvenliği R.D. Yönetmeliği    ISO 31000 : Kurumsal Risk Yönetimine (KRY)  
RİSK DEĞERLENDİRME
  • Nedir ?
  • Neden Önemlidir ?
  • Nerelerde Yapılma Zorunluluğu Vardır ?
  • Tehlike ve Risk ayrı Şeyler midir ?
  • Tehlike Kaynakları Nasıl Belirlenir ?
  • İşyeri Risk Haritası Nasıl Çıkartılır ?
  • Risk Değerlendirme Kimlerle Yapılmalıdır ?
  • Risk Değerlendirme Adımları Nelerdir ?
  • Kabul Edilebilir ve Kabul Edilemez Risk Ne Demektir ?
  • Riskler Kontrol Altına Alınabilir mi ?
  • Riskler Nasıl Yönetilir ?
  Haziran 2003 tarihinse ise 4857 sayılı yeni İş Kanunu yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Avrupa Birliği uyum sürecine hazırlık amaçları da dikkate alınarak hazırlanan yeni iş kanunuyla bir takım yenilikler getirilmiş ve yeni bir anlayış kazandırılmıştır. Bu anlamda yayımlanan yönetmeliklerden en önemlisi kuşkusuz İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğidir.
  Daha önce adı dillendirilmeyen Risk ve Risk Değerlendirmesi terimlerine bir çok yönetmelikte yer verilmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde ise 26 kez tekrarlanan Risk ve Risk Değerlendirmesi'nin ne denli önemli olduğu ortadadır.     Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği anlayışının temelini teşkil eden, risk değerlendirmesi ile birlikte bir çok yeni tanımla karşılaşıyoruz.  Risk değerlendirmesi: İşyerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder.   Tehlike: Çalışma ortam ve şartlarında mevcut olan yada dışarıdan gelebilecek kapsamı belirlenmemiş, maruz kalacak çalışanlara, işyerine ve çevreye; Bir zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyeli bulunan kaynak durum,   Risk: Tehlikeli durumun meydana gelme ihtimali ile gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkaracağı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşkesi,   Kabul edilebilir risk: Kanuni zorluklar ile işletmenin kendi "İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası" dikkate alındığında, kabul edebilecek düzeye indirilmiş risk,

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği anlayışının en belirgin özellikleri: - Risk Değerlendirmesi - Çalışanların Katılımı - Uzman Katkısı Sağlanması - Çalışanların Bilgilendirilmesi - Çalışanların Eğitimi - Koruma Önleme Anlayışı - Acil Durum Hazırlığı
    Çalışan sayısı ne olursa olsun İşyerlerinin risk haritasını belirtilen metodları kullanarak çıkarmaları gerekmektedir. Böylece; İş yerindeki mevcut risklerin neler olduğu, - Nerelerden kaynaklandığı, - Kimleri etkilediği, - Kabul edilir olup olmadığı belirlenecek ve önleme faaliyetleri  planlanacaktır.

İş hayatında riskler ;

  • İş yerlerinde yapılan işlerden,
  • Yürütülen operasyon ve çeşitli proseslerden,
  • Kullanılan maddelerden,
  • Her türlü makine ve donanımlardan,
  • İş yeri veya çevresinde bulunan kişilerden,
  • İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan,
  • Çevre koşullarından,
  • Çeşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır.

Risk değerlendirmesi çalışmalarının işverenler açısından faydaları ;

  • Tehlike ve riskleri önceden görebilme,
  • Uluslar arası saygınlık ve geçerlilik,
  • Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olma,
  • İstenmeyen durumların önlenmesi ile kayıpların maddi ve manevi olarak azaltılması,
  • Sorumlulukların ve görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı,
  • Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalışma ortamı temini.

 Risk kaynaklarının gruplandırılması: İşyeri risk kaynakları aşağıda belirtilen başlıklar altında gruplandırılabilir.

  1. Yapılan işler yada yürütülen faaliyetlere göre;
  2. Süreçlere göre;
  3. Kullanılan maddelere göre;
  4. İş ekipmanlarına göre;
  5. Çalışanlara göre;
  6. Organizasyonlara göre;
  7. İş çevresine göre;
  İşyerlerinde risk değerlendirme çalışmaları;
- İşe başlama aşamasında,
- İşyerinde bir değişiklik olması durumunda,
- İş kazası, meslek hastalığı veya bir olay sonrasında,
- Düzenli aralıklarla yapılmalıdır.

  Kimler tarafından yapılabilir: Risk değerlendirme faaliyetleri,
- Birey tarafından veya
- Ekip (takım) halinde yapılabilmektedir. Ancak orta ve büyük işyerleri için takım halinde yapılmasını savunuyoruz.

  Takım Çalışmasının Faydaları; Ekip halinde gerçekleştirilen risk değerlendirme faaliyetleri aşağıdaki faydaları sağlar.
- Sinerji yaratır.
- Gerekli bilgi çalışanlar tarafından temin edilebilir.
- Sonuçta herkesin payı vardır.
- Katılanlara takım ruhu kazandırır.
- Sonuçlara yöneticilerle beraber çalışanlarda sahip çıkar.

  Risk Değerlendirmesi Yapmanın Faydaları: Risk Değerlendirmesi faaliyetleri işverene aşağıdaki konularda fayda sağlar.
-  Tehlikelerin tanınması,
-  Risklerin önceden belirlenmesi,
-  Çalışanlar için güvenli ortam tesisi,
-  Kazaların önlenmesi ile kayıpların azaltılması,
-  Kalite ve Verim artışı sağlanması,
-  Uluslar arası saygınlık,
-  Proaktif yaklaşım uygulama ve acil durumlara hazır olma,
-  Sorumlulukların belirlenmesi ve görev paylaşımı.

  Risk Değerlendirme Adımları:

Tüm risklerin belirlenmesi ve ne düzeyde olduğunun saptanmasından sonra işyeri ortamına yönelik çok verimli bir risk haritası ortaya çıkacaktır. Bu haritada hangi risklerin düşük, orta veya yüksek olduğu, hangi risklerin hafif, orta veya ağır düzeyde insan sağlığını etkilediği ya da ne düzeyde müsaade edilebilir olduğu su yüzüne çıkacaktır. Risklerin derecelendirmeleri düşük-orta-yüksek, hafif-orta-ağır şeklindeki terimlerle ifade edilebileceği gibi 1,2,3,4,… şeklinde de puanlandırılabilir. Burada 1 en azı, son rakkam ise en fazlayı göstermektedir. Telikelerin boyutu ve tehlikelerin olma olasılığı puanları ile bir matrix oluşturup hangi riskin kabul edilebilir veya kabul edilemez olduğuna karar verilebilir.

  1 (Hafif) 2 (Orta) 3 (Ağır) 4 (Çok ağır)
1 ( Az)   1 2 3 4
2 (Orta)   2 4 6 8
3 (Çok)   3 6 9 12
4 (Çok Fazla) 4 8 12 16

Risklerin puanlama yoluyla hesaplanması

Matrix’teki her kutu, tehlike boyutu puanı ile tehlikenin olma olasılığı puanının çarpılması sonucu elde edilmiştir. Buna göre eğer 3’lü puanlama kullanılıyor ise, riskler 1-9 puan arasında dağılmış olacaktır. Burada örnek olarak 1 ve 2 puanlar kabul edilebilinir riskleri, 3-5 puanlar gerekli iyileştirmeler yapıldıktan sonra kabul edilebilir riskleri, 6-9 kabul edilemez riskler şeklinde düşünülebilir. 1 seviyesindeki puanların karşılığı olan riskler için değerlendirme yazılmayabilir. Puanlama ve puanların karşılığı olan değerlendirmeler her işyerine göre değişebilir.

Bu aşama bir final olup daha sonra alınacak tüm kararlara, eylemlere rehberlik edecektir. Bu açıdan bakıldığında, ayrıntılara boğulmuş bir risk değerlendirmesi hedefleri iyi belirleyemediği için, çok yüzeysel yapılmış bir çalışma ise var olan riskleri gözden kaçırdığı için işletme açısında emek ve para kaybıdır.

Bir kez risk değerlendirme sonuçları alındıktan sonra işletmenin hangi riskleri ne düzeyde ve ne zaman azaltacağı veya ortadan kaldıracağına karar vermesi gereklidir. Bu karar, yolun başında, risk değerlendirmesi çalışmasından beklenenlere, bir diğer ifade ile risk değerlendirmesinin amaçlarına, işçi sağlığı ve iş güvenliğinin yakın ve uzak hedeflerine, bu iş için ayrılan bütçeye ve insan gücüne bağlı olarak değişecektir.

Riskleri kontrol altına alma yöntemlerine gelince elimizde yine geleneksel işçi sağlığı yöntemleri var. Daha az tehlikeli maddeyi kullanma, süreci değiştirme, yalıtma, havalandırma, ıslak çalışma, mühendislik ve idari önlemler, ergonomik yaklaşımlar, kişisel koruyucular gibi.

Riskleri kontrol etme aşamasında bazı iş süreçleri geçici veya sürekli olarak durdurulabilir, gerekli iyileştirmeler yapılabilir veya değiştirilebilir.

  • 8-12 puan aralığındaki riskler dikkate değer risklerdir. Bunlarla ilgili olarak iyileştirme faaliyetleri planlanmalıdır.
  • 15-20 puan arası çıkan riskler ciddi riskler olup öncelikle iyileştirilmelidir.
  • 25 puan çıkan riskler ise kabul edilemeyen riskler olup, bunlarla ilgili acil iyileştirme faaliyetleri gerçekleştirilmeden çalışmaya devam edilmemelidir.

Tüm riskler 6 veya daha düşük risk puanı seviyesine çekilmelidir.  

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPARKEN ADIMLAR

Şartlar

Risk değerlendirmesi yönetmeliğini okumak ve ezberlemek lazım şart.1
Risk değerlendirmesi yönetmeliğinde herşey anlaşılır ve standart çerçeveyi çok iyi çizilmiş şart.2
Risk Değerlendirme Dökümantasyon ve Risk Değerlendirmesinden oluşur şart.3
Risk değerlendirmesi yapılacak yere uygun yöntem ve şablon seçimi çok önemlidir şart.4
Risk Değerlendirme için anket yapmak,çalışanların görüşlerini almak çok önemli şart.5
Risk Değerlendirmesi yönetmeliğine göre ekip kurulması ve atama dilekçeleri düzenlenmeli şart.6
Risk Değerlendirme Uzmanlık ve İşletme Kontrolü Hususunda profesyonellik gerektirir şart.7
Risk değerlendirme çalışmaları kontrol formları ve çek listler ile desteklenmeli şart.8
Risk Değerlendirmesinde DÖF çok önemlidir şart.9
Risk Deerlendirmesinde önlem ve Tavsiyelerde Kaynağında yok etmek öncelik olmalı şart.10
Risk Değerndirme çalışmalarında Fotoğraf çekmek ve yasal gerekleri belirtmek şart.11
Risk değerlendirme çalışmalarında işyerine göre işin uzman mühendislerinden destek almak şart.12

Risk Değerlendirme Dosyanızda şunlar olmalı,

1-Risk Değerlendirme raporu Dökümantasyon-Giriş
2-Risk Değerlendirmesi
3-Anketler
4-kontrol ve çek list çalışmaları
5-profesyonellerin sertifika fotokopileri
6-Risk Değerlendirme ekip atama yazıları
7-sözleşme ve teklifler
8-Risk Değerlendirme Yönetmeliği
9-ölçüm,analiz,muayene rapor örnekleri
10-DÖF açılmışsa,Açılmış DÖFler(kapatılması mail yoluyla yapılabilir)

Önemli Hususlar,

Risk Değerlendirme raporunda mevzuata göre yapılması gerekenler yada risk değerlendirme raporunda yönetmelik gereği olması gereken standartlar:

 

  1. Amaç
  2. Kapsam
  3. Dayanak
  4. Tanımlar
  5. Risk Değerlendirme Ekibi
    • işveren veya işveren vekili
    • iş güvenliği uzmanı yada işyeri hekimi
    • çalışan temsilcisi
    • destek elemanı
    • çavuş,usta veya vardiya mühendisi
  6. Tehlike tanımlama
    • faaliyet alanları
    • tehlike tanımları
  7. Risklerinbelirlenmesi,izlenmesi,planlanması,kişiler,sorumlulular,tedbirler,DÖFler ve Süreleri
  8. Dökümantasyon Yapısı
    • ünvan,adres ve işveren adı
    • uzman yada hekim sertifika bilgileri
    • gerçekleşen tarih ve risk değerlendirme geçerlilik süresi
    • proses yada bölümler
    • tehlikeler
    • riskler
    • risk değerlendirme yöntemi
    • risklerin önemi ve analiz sonuçları
    • DÖF,gerçekleşme tarihi ve sonrası risk seviyesi
    • tüm sayfalar numaralandırılacak,her sayfa paraf edilecek,son sayfasında ekip içinde bulunan herkes imzalayacak
    • elektronik ortamda da arşivlenecek
  9. Risk Değerlendirmesi yenilemesi
  • Çok tehlikeli-iki yıl
  • tehlikeli-dört yıl
  • az tehlikeli-Altı yılda bir yenileyeceksin ve diğer hususlarda yönetmelikta var revize de edeceksin..