YAPI TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
Yapı terimleri sözlüğü, inşaat ve mimarlık gibi alanlarda kullanılan bir çok terimleri ve açıklamalarını içermektedir. Aşağıda bir çok yapı terimlerini bulabilirsiniz. 1-İnşaat Nedir?
İnşaat nedir ve ne anlama gelmektedir? Genellikle birbirinden ayrı malzemelerin
ayrı parçalarından bir araya getirilmiş bir yapım anlamında gelen inşaat
ifadesi, zaman zaman da yapımı süren binaları tarif etmek için kullanılır. Bir
başka açıdan da inşaat yapma işi ve yapım anlamlarına denk gelir. Bunların yanı
sıra inşa edilen şeyi ifade etmek için de kullanılır. 2-Moloz Nedir?
İnşaat Atığı: Moloz 3- Yapı Sözleşmesi Nedir?
Yapı Sözleşmesi bir bina müteahhidinin belirli bir süre ve belirli bir fiyat
dahilinde onaylanmış tasarımları inşa etmek için yapmış olduğu anlaşmaya denir.
Yapı sahibi/iş sahini ve yapı müteahhidi arasında yapılır. Sözleşme içeriği her
iki tarafın birbiriyle yaptığı anlaşma bilgilerini kapsar. İnşaatın yeri,
yapılış şekli, maliyeti, ödeme şartları, müteahhattin sorumlu olduğu
standartlar, şartnamaler, tüzükler ve kurallar, başlangıç ve bitiş tarihi, eğer
belirtilen bitiş tarihinden daha uzun sürerse müteahhidin ödeyeceği gecikme
cezası, işin denetimini yapacak kurum ya da kişi gibi bi çok veriyi kapsar. 4- Yapı Kontrolü Nedir?
Yapı Kontrolü olarak da tanımlanan Bina gözetimi; yerel bir otorite (bu
ülkemizde genellikle Belediye olur) tarafından, inşaat ve onarım için onay ve
izin verilmiş yapıların doğru inşa edilip edilmediğini kontrol edilmek adına
yürütülen kontrol sürecine verilen addır. Gerekli tüm kontroller ilgili
standartlar esas alınarak yapılır. Yapıların ilgili yasal mevzuata uygun,
verimli ve güvenli inşa edilebilmeleri için tüm kontrollerin uygun zamanlarda
yapılması ile mümkün olur. Bununla birlikte yapılarda kullanılan malzemelerin
bayındırlık ve iskan bakanlığının yönlendirdiği labotuvarlarda test edilip
belirtilen standartlara uygun olup olmadığı kontrol dahilindedir. 5-İnşaat Maliyeti Nedir?
İnşaat Maliyeti; yapı inşaatı ve gelişimi süreci sonunda oluşabilecek bina
maliyetidir. Yapı inşaatları için her yıl Maliye Bakanlığı ile Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından bina inşaat metrekare maliyet bedelleri tespit
edilir. Açıklanan metrekare birim maliyetlerinin ortalamaları esas alınarak bir
sonuç oluşturulur. Maliyet bedelleri yapıların fonksiyonları, konstrüksiyon
nevileri ve sınıflarına göre saptanır. Hem kaba inşaat hem ince işçilik için iki
farklı maliyet tutarı hesaplanır. Günümüz koşullarında 3-5 katlı standart bir
binanın metrekare birim kaba inşaat maliyeti 600-750 TL arası değişmektedir.
Bunun üstüne metrekare birim ince inşaat maliyeti 800-1000 TL arası bir
değerdir. 6- Yapı Malzemesi Nedir?Yapı malzemesi; inşaat amaçlı kullanılan malzemeleri kapsar. Kil, kaya, kum, odun, ahşap gibi maddeler binaları inşa etmek için kullanılmıştır. Doğal malzemelerin yanı sıra insan yapımı birçok ürün de yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Yapı malzemelerinin üretimi belirli sanayi kolları üzerine kuruludur. Bu malzemelerin üretimi ve kullanımı marangozluk, yalıtım, sıhhi tesisat ve çatı kaplama gibi uzmanlık alanlarına ayrılır. Yapı endüstrisinde birçok yapı malzemesi kullanılmaktadır. Bu malzeme ve ürün kategorileri mimarlar, inşaat mühendisleri, müteahhitler ve proje yöneticileri tarafından inşaat projelerinde kullanılan malzeme ve yöntemleri tanımlamak için kullanılır. 7- Bina Çerçevesi Nedir?Bina Çerçevesi; binaların henüz strüktür halindeyken görme duyunuzla takip edebileceğiniz, ana taşıyıcı elemanlar olan kolon, kiriş, duvar, döşeme, temel, levhalar vb ile oluşturulan çerçeve formunda olan yapılara verilen isimdir. Binaları ayakta tutmak için seçilen bir strüktür yöntemi olarak kolon, kiriş ve diğer taşıyıcı elemanları birbirlerine bağlayan bu sayede sürekli hale getirip yük dağılımlarını düzenli bir şematiğe oturtulmasını sağlayan sistemlerdir. Çerçeve sistemler süreksiz kiriş gibi binaların strüktürel problemlerine alternatif bir çözüm niteliğindedir. 8-Kereste Çerçeve Nedir?Kereste Çerçeve; bir yapı inşası ya da yapıda bölümler oluşturma amaçlı olarak birleştirilen ahşap yapısal çerçeveye verilen addır. Keresteler boyutlarına göre çıta, lata, tahta, kalas, kadron, kiriş ve azman olarak adlandırılırlar. Geleneksel mimari ve bina yapım tekniklerimize bakıldığında sıkça karşılaşabileceğimiz kereste çerçeveler döneminin en iyi konstrüksiyon çözümleri olmuştur. Klasik yapı tipleri başta olmak üzere bu yapıların eklentileri, ince inşaatları gibi diğer disiplinler içinde uyarlanmış böylelikle kullanımı yaygınlaşmıştır. 9- Betonarme Çerçeve Nedir?Betonarme Çerçeve; kiriş, kolon, duvar ve levhaların birbiri üzerine binmesi ile oluşan, çatı, döşeme, zemin gibi kaplama bileşenlerinin uygulanabildiği prefabrik veya dökme beton malzemeden oluşan çerçeve sistemine verilen addır. Betonarme çerçevelerde düşeyde uzanan kolonları yatayda kirişler karşılar, bu şekilde birbirlerine bağlanarak çalışan bir sistem oluştururlar. Betonarme kolon ve kirişlerle birbirine bağlanan rijit bir çerçevenin büyük oranda kesme kuvvetine maruz kalacağı göz ardı edilmemesi gereken bir husustur. 10- Çelik Çerçeve Nedir?Çelik Çerçeve; çelik kiriş, kolon ve ara elemanların birbiri üzerine binmesiyle oluşan, zemin, çatı ve duvar kaplama elemanları ile kaplanabilen çerçeve yapısına verilen addır. Diğer çerçeve sistemlere oranla dayanımı daha yüksek olan çelik çerçeve sistemler aynı zamanda mimari tasarım keşiflerine imkan sağlayacak kapasitede taşıyıcılık sağlarlar. Özellikle yapıların yüksekliklerindeki artış o yapının strüktürünün çelik olmasını kaçınılmaz kılar. Çerçevelerle oluşturulan çok katlı yapılarda yükseklik artışı alt katlardaki kolon kesitlerinde artışa neden olur. Çünkü artan yükseklik için yatay yükleri karşılayacak elemandan yoksun kalır. Kolon kesitlerinin artışı demek alandan kayıp ve estetik algıdan uzaklaşma demektir ki bu tasarımcı ve kullanıcı için istenmeyecek bir durumdur. 11- Çelik Nedir?Çelik; en yaygın yapısal malzemelerden biridir, %2 seviyesine varan karbon içeriğine sahip çok yönlü, güçlü bir demir-karbon alaşımıdır. Çelik su katılarak ya da başka madenlerle birleştirilerek dayanıklı, esnek ve sert bir hale getirilebilir. Demirden çok daha hafif, çok daha sert olmasının yanı sıra işlenme özellikleriyle öne çıkmaktadır. İmkan sağladığı kullanım çeşitliliği ve günümüz teknolojilerine sağladığı uyum ile birlikte diğer yapı malzemelerinin arasından sıyrılarak kendini göstermektedir. Çelikler elde edilişleri bakımından Siemens Martin Çeliği, Bessemer-Thomas Çeliği, Elektro Çeliği ve günümüz çelik üretim yöntemi olan Bazik Oksijen Çeliği olarak dörde ayrılırlar. 12- Siemens Martin Çelik Üretim Yöntemi Nedir?Siemens Martin Çelik Üretim Yöntemi; hurda olan demir ve çelik ürünlerin eritelerek yeniden üretime hazır hale getirilmesi yöntemine denir. Bu yöntem ismini çelik ve demirin eritildiği fırının isminden alır. Siemens Martin fırınların duvarlarında krom-magnezit bulunmaktadır. Ayrı ayrı kanallardan alınan baca ve hava gazlarıyla ısıtılan fırın 1700 °C oluncaya kadar yükseltilir. Sonrasında oksijence zengin olan sıcak alevle karbon yakılır. 5-10 saat arası süren bu uygulama sonucunda yüksek kalitede çelik üretilmiş olur. Siemens Martin fırın kapasitesi 100-350 ton aralığındadır. Fırında gerçekleşen işlem neticesinde metal yüzeylerin üzerinde oluşan atıklar(cüruf) çimento katkı maddesi olarak kullanılır. %3 %4.5 oranlarında karbon içeren pik demirden günümüz çelik üretiminde en yüksek verimin alındığı üretim metodlarından birisidir.Bu yöntem adını Pierre Emile Martin ve Carl Wilhelm Siemens’den almaktadır. Pierre Emile Martin Kimdir?Siemens Martin Çelik Üretim Yöntemi’nin gelişmesine katkıda bulunan ve adını veren iki bilim insanından birisi olan Martin, 1824 -1915 yılları arasında yaşamış Fransız metalürji mühendisidir. Carl Wilhelm Siemens Kimdir?
Siemens Martin Çelik Üretim Yöntemi’nin gelişmesine katkıda bulunan ve soyadını
veren iki bilim insanından birisi olan Carl Siemens, 1823 – 1889 yılları
arasında yaşamış Alman kökenli İngiliz mucit ve sanayicidir. 13- Bessemer –Thomas Çelik Üretim Yöntemi Nedir?
Bessemer –Thomas Çelik Üretim Yöntemi, İngiliz Henry Bessemer tarafından
geliştirilen dış kabuğu çelik konstrüksiyon içi yüksek sıcaklık dayanımı yüksek
tuğlalarla örülü fırının çapı 3,5 m, yüksekliği 6-7 m, kapasitesi 25-100 ton
aralığındadır ve işlem 25-30 dakika arasında tamamlanmaktadır. Bu yöntemde
herhangi bir ısıtma yapılmadan Si, Ma, P, C, S elementleri hava, oksijence
zenginleştirilmiş hava ya da saf oksijenle yakılarak, yanma reaksiyonundan
oluşan ısıdan yararlanılıp elementler uzaklaştırılarak çelik üretilir. Bu
yöntemin geliştirilmesi dünya çelik üretiminde önemli bir artışa neden olmuştur.
Fakat üretilen çeliklerin azot miktarının fazla olması beklenen kaliteyi
sağlayamamıştır. Bu sebeple, Bessemer-Thomas yönteminin zamanla terk edilmesine
neden olmuştur.
Henry Bessemer Kimdir? 14- Elektrik Ark Fırınlarında(EAF) Çelik Üretimi Nedir?Elektrik Ark Fırınlarında(EAF) Çelik Üretimi,hurda olan çeliğin elektrik ark fırınlarında yüksek sıcaklık altında eritilerek katı fazdan sıvı faza getirilmesi ve sonrasında yüksek kaliteli çeliğe dönüştürülmesi işlemidir. Dünya genelinde çelik üretimin üçte biri bu yöntemle üretilmektedir. Hurda olmuş çeliğin tekrar kullanılabilmesi ve istenen oranda alaşıma sahip çelik üretilebilmesi bu yöntemin avantajlarındandır. Paslanmaz çelik bu yöntemle üretilmektedir. EAF’lerin kapasitesi 50-150 ton arasında değişirken, üretim süresi 45dk-2sa aralığındadır. Fırın sıcaklığı 1650°C’a kadar çıkmaktadır. Hurdaların geri dönüştürülmesi önemli bir sektör oluşturmaktadır. Fiziksel ve kimyasal olarak içeriğindeki atık oranı az olan hurdalar çok pahalıdır ve çeliğe dönüştürülmek için en son kullanılırlar. 15- Bazik Oksijen Fırınında(BOF) Çelik Üretimi Nedir?Bazik Oksijen Fırınında(BOF) Çelik Üretimi, Çelik üretim yöntemleri arasında en çok tercih edilendir. Çünkü diğer yöntemlerin geliştirilmesi ile daha verimli sonuçlar almak amacıyla sistematize edilmiştir. BOF’la sıvı fazdaki metal daha etkili bir şekilde karıştırılıyor ve sonucunda homojen bir dönüştürme sağlanmış oluyor, süre azalıyor ve daha fazla hurda kullanılabiliyordur. Bazik Oksijen Fırın, ismini kullanılan refraktörlerin türünün bazik oluşundan almaktadır. Bu fırınların kapasitesi 250 ton kadar olup, üretim süresi 15-20 dakikadır. Günümüz teknolojisiyle birleştirilen bu fırınlara yüklenecek maksimum sıvı metal ve hurda oranları, cüruf yapıcı katkı maddelerin miktarları, fırına oksijen üfleyen lansın yüksekliği ve üfleme zamanı otomatikleştirilip bilgisayar ortamında kontrolü sağlanmaktadır. 16- Petek Kiriş Nedir?Petek Kiriş; çelik kiriş profillerin ortalarında bırakılan petek şeklinde boşluklardan ismini alan bu kiriş tipi, ekonomik ve hafif olmaları nedeniyle tercih edilmektedir. Sıcak haddelenmiş H ve I profillerin gövdeleri boyunca zig-zaglı olarak kesilip, kesilen iki farklı parçanın kesilmiş uçları birbirine bakacak şekilde kaynaklanmasıyla üretilirler. Bu kiriş tipi çatı, aşık, mertek, kolon, dikme olarak kullanılırlar. Petek kiriş kullanımını arttıran avantajları; düşey eğilme rijitliğini arttırmaları, aynı ağırlıktaki diğer kesit türlerine göre ataletlerinin daha fazla olması, estetik görünümü, yarattığı boşluğun tesisat geçişlerine izin vermesi sonucunda yerden tasarruf sağlanması ve estetik şıklık olarak sıralayabiliriz. 17- Çelik Halat Nedir?Çelik halatlar genellikle %0,4 ve %0,95 karbon içeriğine sahip alaşımsız karbon çelik tellerden elde edilir. Halat tellerinin yüksek mukavemeti çelik halat tellerinin büyük gerilme kuvvetlerini desteklemesini ve nispeten küçük çaplara sahip kasnakların üzerinden geçmesini sağlar. Çelik halatlar bir merkezin etrafındaki bir veya daha fazla katmanda helezonik olarak yerleştirilmiş birkaç telden oluşan bir grup çelik ipten oluşur. Merkezdeki yapı sentetik malzemeden veya doğal liflerden oluşan lifli bir yapıdan meydana gelir. Sentetik lifler doğal liflere oranla daha güçlü, daha pürüzsüzdürler fakat yağ emme oranları düşüktür. Kendi ağırlıklarının %15’i kadar yağları emebilen doğal lifler bu sayede iç telleri korozyondan daha iyi korur. Fiber kaynaklı lifler esneklik ve elastiklik kabiliyetleri yüksektir ancak bununla birlikte kolay ezilme dezavantajına sahiptirler.Her türlü ortam için en dayanlıklı olan çelik halat tipi bağımsız tel halat göbeği olarak adlandırılan (IWRC) halat tipidir. 18- Alaşımlı Çelik Nedir?
Alaşımlı Çelik; doğal olarak her çelik bir alaşımdır. Ancak tüm çeliklere
alaşımlı çelik denmez. Alaşımlı çelik terimi karbonlara ek olarak ilave edilen
diğer alaşım elementleri ile oluşan bir çelik türüdür. Alaşımlı çelikler
mukavemet, sertlik, tokluk, aşınma direnci, korozyon direnci,
sertleştirilebilirlik ve sıcak sertlik gibi gelişmiş özelliklere sahiptir. Bu
çelikler türbin bıçakları gibi üstün özellikler gerektiren yerlerde, jet
motorlarında, uzay araçlarında ve nükleer reaktörlerde kullanılmaktadır. 19- Karbon Çeliği Nedir?Karbon Çeliği; içeriğindeki karbon miktarına göre Karbon yüzdesi arttıkça çelik ısıl işlem yoluyla daha sert ve daha güçlü hale gelebilir. Isıl işlemden de bağımsız olarak, karbon oranı arttıkça kaynaklanabilirlik azalır. Karbon çeliklerde yüksek karbon içeriği erime noktasını düşürür. Karbon çeliği içerdiği karbon oranına göre düşük karbonlu çelik, orta karbonlu çelik, yüksek karbonlu çelik ve ultra yüksek karbonlu çelik olarak dörde ayrılır. Düşük karbonlu çelik %0,05 ile %0.30 arasında karbon içerir. Düz karbon çeliği olarak da bilinen düşük karbonlu yumuşak çelik türü en yaygın olan çelik ürünüdür. Birçok uygulama için kabul edilebilir malzeme özelliklerine sahiptir. Yumuşak çelik nispeten düşük bir çekme mukavemetine sahiptir. Ancak ucuz ve oluşturulması kolaydır. Çelikteki karbon oranı %0.3 ve %0.8 aralığında olursa orta karbonlu çelik olarak adlandırılır. Bu çelik türü sünekliği ve mukavemeti dengeler ve iyi aşınma direncine sahiptir. Büyük parçalar, dövme ve otomotiv parçaları için kullanılır. Yüksek karbonlu çelik ise yaklaşık %0,8 ile %2,0 arasında karbon içeriğine sahiptir. Yaylar, kenarlı aletler ve yüksek mukavemetli tellerde kullanılır. Ultra yüksek karbonlu çelik yaklaşık %3,25 ile %4.0 arasında karbon içerir. Büyük sertliğe sahip Temperli çelikler bu sınıftadır. Bıçaklar, akslar ve zımbalar bu tip çelikten üretilir. 20- Beton Çeliği Nedir?
Beton Çeliği, betonarme yapılarda beton donatısı olarak kullanılan beton çeliği
dairesel kesitli, yüzeyleri nervürlü veya profilli olan çelik çubuklara denir.
Betonarme yapılarda çeliğin çevresinden gelen çekme kuvvetlerine karşı koyma
görevi vardır. Betonarme yapılarda beton basınç uygularken, çelik bu basıncı
çekmeye çalışır. Bu sebeple betonarme yapılarda kullanılan çelikler değişik çap
ve şekillerde olur. Kullanım amaçlarına göre formları ile düz, profilli ve
nervürlü olarak üç tiptedir. 21- Manganez Çeliği Nedir?Manganez Çeliği, bileşiminde %13 oranında mangan bulunan, aşınmaya dayanıklı çelik tipidir. Mangan çeliğin sertleşebilirliğini, su verme derinliğini arttırır. Bu sebeple manganlı çelikler su verme işleminde daha tutarlı bir davranış sergiler. Manganlı çeliklerde su verme işleminin yağ kullanılarak yapılabiliyor olması da işlem sırasındaki çatlama eğilimlerini azaltır. Bu artılar çeliğin içindeki karbon miktarı ile de alakalıdır ve karbon miktarı arttıkça manganın çeliğe kazandırdığı bu özellikler de artar. 22- Tungsten Çelik Nedir?Tungsten Çelik; Tungsten elementi çok sert, ağır, çelik grisi renkte bir geçiş metalidir. Sağlam bir fiziksel yapıya sahiptir ve erime sıcaklığı çok yüksektir. Tungsten çeliği ise tungsten ve demir elementleri ile yapılan, sıcak ve soğuk dayanıklılığı yüksek bir alaşımdır. Tungsten, çeliğin erime noktasını arttırır. Tungsten Çeliği’nin içinde % 0,1 ile %2,5 oranında tungsten bulunur. Bu çelik tipinin yüksek sıcaklığa olan dayanımı sayesinde avadanlık yapımında kullanılır. 23- Molibden Çeliği Nedir?Molibden Çeliği; %10-15 oranında molibden içeren çelik tipidir. Özellikleri tungsten çeliğine benzerdir. Molibden, 42 atom numaralı, bir elementtir. Molibden yeryüzünde serbest bir metal olarak doğal yollardan meydana gelmez. Sadece minerallerde çeşitli oksidasyon durumlarında bulunur. Molibden kararlı yapısıyla çeliğin dayanıklılığını arttırır böylece takım tezgahlarının kesme parçalarını ve aynı zamanda turbojet motorlarının türbin kanatlarını yapmak için kullanılır. Ayrıca roket motorlarının yapımında da kullanılır.
24- Silisyum Çeliği Nedir?Silisyum Çeliği, özel manyetik etkiler ortaya çıkartmak için uyarlanmış özel bir çelik türüdür. Silisyum çeliğin elektriksel direncini nemli ölçüde arttırır. Bu da indüksiyon akımlarını azaltır, böylece çekirdek kaybı azalır. Bununla birlikte tane yapısı haddeleme esnasında malzemenin işlenebilirliğini olumsuz yönde etkileyen merali sertleştirir ve gevrekleştirir. Silisyum, çeliğin manyetik özelliklerini geliştirir. 25- Konteyner Nedir?Konteyner; fabrikalarda, çelik levhalardan üretilen modüler yapılara verilen addır. Fabrika ortamında tüm kullanım yerleri hazırlanıp kullanılacağı yere yerleştirilerek tesisat bağlantılarının eklenmesi ile kullanıma hazır hale getirilen yapı tipidir. Farklı iklim koşullarına dayanıklılığı, üretim hızının yüksekliği, düşük maliyeti ve doğal afetlere dayanıklılığı konteyneri diğer yapılara göre öne çıkartır. Farklı noktalarda kullanılabilme, ihtiyaç duyulduğunda taşınarak tekrar konumlandırılabilme özellikleriyle de kolay ve hızlı çözümler sunabilmektedir. Z26- Prefabrikasyon Nedir?
Prefabrikasyon; atölye ve fabrika şartlarında üretilmiş bileşen ve bağlantı
elemanlarının sahaya taşınarak hızlı ve temiz bir inşaat yöntemi ile
birleştirilmesine denir. Bu terim temel inşaat malzemelerinin tüm montajının
gerçekleştirileceği sahaya taşınmasını kapsayan daha geleneksel inşaat
yönteminden ayırmak için kullanılır. 27-Prekast Yöntemi Nedir?
Prekast; Kelime çözümlenmesi olara pre ve cast kelimelerinin birleşmesinden
oluşur. Pre, ön anlamına, cast ise döküm anlamına gelmektedir. Precast ifadesi
ya da Türkçe kullanımı ile prekast ifadesi de önceden dökülmüş demektir. Genel
anlamında prekast üretim yerinde imal edilen betonun montajlanacağı sahaya
taşınması işlemini kapsar. Standart beton döküm işleminde sahada beton dökümü
için kalıp oluşturulur ve o alanda beton kürlenir. Prefabrik yapılar da bu
anlamda aslında birer prekast uygulamasıdır. 28- Sanayi Binaları Nedir?Sanayi Binaları; herhangi bir eşyanın üretildiği, değiştirildiği, onarım ve temizleme işlemlerinin yapıldığı, yıkama, kırım, montaj ve işleme faaliyetlerinin gerçekleştirildiği yapılara verilen addır. Sanayi Devrimi sırasında ön plana çıkan sanayi yapıları tanımı yeni faaliyetler, malzemeler ve tekniklerin kullanıldığı yerler olması sebebiyle dönemin en yenilikçi yapıları arasında yer almalarını sağlamıştır. Sanayi Devrimi’nden sonraki dönüşümü ve modernleşme çabalarını yansıtan ilginç mimari tasarımlara zemin oluşturmuştur. Bu bağlamda farklı mimari tasarım denemeleri için kullanılan sanayi yapıları aynı zamanda büyük hacim ihtiyaçlarına karşılık verdiği için konstrüksiyon tercihlerinde genelde çelik yapı malzemesini tercih ediyorlar. 29 – Prefabrik Ünite Nedir?Prefabrik Ünite; Prefabrik bileşenlerden oluşan, önceden yapılan statik hesaplamalara göre üretilmiş ve hazırlanmış, kurulmaya hazır yapı tipidir. Elemanlarının ve bileşenlerinin çoğunluğunun yerinde montajlanmak üzere proje sahasından farklı bir atölye veya fabrikada üretildiği standart prefabrik parçalardan oluşan yapıya denir. Çelik, metal, beton ya da kereste olarak farklı tipleri geliştirilebilir. Ülkemizde Gölcük, Düzce ve Van depremlerinin ardından bu yapım türünün önemi artmıştır. Başta ev tipi yapılar olmak üzere şantiye yapıları, ofisler, sosyal tesisler, okullar, hastaneler, kamp yapıları, askeri yapılarda kullanımı görülmektedir. 30- Prefabrik İnşaat Nedir?
Prefabrik İnşaat,fabrika ve atölye ortamında yerinde montaj prensibi ile
üretilen bileşen ve bileşen gruplarının uygulama yerinde hızlı ve temiz inşaat
yöntemi ile birleştirilmesine denir. Tasarımları ekseninde statik hesaplamaları
yapılan, önceden hazırlanmış, modüler yapı malzemeleri ile inşa etme yöntemine
son yıllarda talep fazladır. 31- Saha Montajı Nedir?Saha Montajı,projenin en kritik aşamalarından biridir. Şantiye montajı olarak da adlandırılabilir. Ayrı ayrı üretilmiş bileşen ve parçaların uygun teknikler ve yetkin mühendislik pratikleri kullanılarak yerinde birleştirme, işe uygun hale getirme işlemine denir. Uygun ve güvenli bir ortamın tesis edilmesi montajın başlaması için gereken ilk koşuldur. İmalat alanında üretimi sağlanan yapı bileşenlerine hâkim bir ekip tarafından sahaya taşınıp, birleştirilmesi aşamasına saha montajı denir. 32- Hafif Prefabrikasyon Nedir?
Hafif Prefabrikasyon, kullanılan prefabrikasyon bileşenlerinin ağırlığa göre
ayrılan çeşitlerinden bir tanesidir. Küçük ve hafif bileşenlerden oluşan
prefabrikasyon türüne hafif prefabrikasyon denir. 33- Ağır Prefabrikasyon Nedir?Ağır Prefabrikasyon, kullanılan prefabrikasyon bileşenlerinin ağırlığa göre ayrılan çeşitlerinden bir tanesidir. Gelişen teknoloji ile şekillenen mühendislik yöntemleri ve tasarım anlayışları ile beraber hız, maliyet gibi ögeler üzerine yoğunlaşan inşaat sektörü daha verimli bir yöntem olan prefabrikasyonu tercih etmeye başladı. Bu bağlamda özellikle hacim olarak büyük projelerin -endüstri yapıları gibi- kurulumu için ağır ve büyük yapısal elemanları ağır prefabrikasyon yöntemi ile çözmeye başladı. Bu bağlamda imalat yerinde hazırlanmış ağır ve büyük yapı bileşenlerinin vinçlerle sahaya taşınarak montaj alanına yerleştirilmesi işlemine denir. 34- Açık Prefabrikasyon Nedir?Açık Prefabrikasyon, bir ürünün bileşenlerinin farklı üreticiler tarafından üretilip bu bileşenlerin birbiriyle uyumlu olup beraber kullanılabilmesi ve ürünün geneli için de uyum sağlaması üzerine kurulan sisteme açık sistem denir. Açık prefabrikasyon ise aynı mantıkla; farklı üreticiler tarafından kabul edilen standart boyutlar ile seri üretim yapılıp ardından fabrikaların bu ürünleri kataloglandırıp önceden tanımlanmış olan yapı elemanlarının üretilmesi ve şantiyeye getirilip montajlanmasıyla oluşan prefabrikasyon çeşididir. Açık prefabrikasyonda amaç üretimi hızlandırmak, maliyetini azaltmak ve verimi yükseltmektir. İleri seviyede makineleşmiş üretim yöntemlerine olanak sağlamak ve iş gücünden büyük tasarruf için kaçınılmaz bir yapım yöntemidir. 35- Yarı Açık Prefabrikasyon Nedir?Yarı Açık Prefabrikasyon, bu sistemde; üretilen bir yapı sisteminin üretim amacının dışına taşarak farklı işlev kazanması üzerine kurgulanır. Yarı açık prefabrikasyon yöntemi; kapalı özellik göstermesi için üretilen bir yapı bileşeninin uygulama sırasında diğer yapı elemanlarının başka sistemlerin elemanı olmasına izin vermektedir. Sistemin mekanizmasının düzgün çalışması, sistemler arası plan ve programın tam ve eksiksiz şekilde olması gerekir ki bu yöntem doğru işlesin. 36- Kapalı Prefabrikasyon Nedir?Kapalı Prefabrikasyon, sistem teorisine göre sistemi oluşturan bileşenlerin her birinin girdisi aynı zamanda diğer elemanların çıktısıdır. Bu işleyiş bir kapalı sistem oluşturur. Sistemi belirli yapı grubunun bileşenlerinin sadece bu yapı grubu için imalat yerinde özel olarak hazırlanmasına dayanan prefabrikasyon türüne kapalı prefabrikasyon denir. 37- Ön Fabrikasyon Nedir?Ön fabrikasyon, bir yapının bileşenlerinin saha dışında yapılan üretimi, bileşenlerin birleştirilmesi ve sonrasında yapının yerleştirileceği inşaat alanına/sahaya nakledilme proseslerinin kusursuz işlemesi için yapılan bir işlemdir. Şantiye sahasında uygulamaya başlanana kadarki dönemin yönetimini hızlandıran, o sürece verim katan bir evredir. Özellikle hızlı bir üretim beklentisi üzerine tercih edilen yapı şantiyeleri için uygulama aşamasında oluşabilecek uyumsuzluk ve aksamaları önlemek için gerekli bir kontrol aşamadır. İnşaat sürecini kısa tutmak isteyen yatırımcılar için gereksiz işçilik, şantiye maliyetlerini azaltır böylece toplam yatırım maliyeti ve inşaat süresi de azalmış olur. 38- Kısmi Prefabrikasyon Nedir?Prefabrikasyon işlemi inşaat sürecinin hız, maliyet, verim gibi bileşenlerini arttırmak için planlanır. Yapıyı oluşturan bileşenler saha dışında üretilmek üzere planlanırken inşaat süreci için en uygun olan plan şeması çizilir. Planlama kararları alınırken yapıyı oluşturan bileşenlerin tamamının değil de gerekli görülen parçalarının fabrikada üretilmesinin planlandığı prefabrikasyon türüne kısmi prefabrikasyon denir. Üretimin yöneldiği amaç doğrultusunda hazırlanan organizasyon süreci için prefabrikasyonun belli bir kısma uygulanacak olması sistematik düzenin gerekli bulunan bir aşamasıdır. 39- Total Prefabrikasyon Nedir?Total prefabrikasyon, yapı bileşenlerinin tamamının saha dışında bir fabrikada üretiminin yapıldığı prefabrikasyon türüdür. Yapıyı oluşturacak elemanların tamamının önceden üretilerek hazırlanması sonrasında sahaya getirilerek şantiye kurulup montajlanmasıdır. Şantiye çalışma yöntemlerini fabrika üretim yöntemleri gibi çalıştırırarak; zaman, işçilik, maliyet gibi verilerden kazanç sağlamak amaçlanır. 40- Yapı Nedir?Yapı, bünyesinde insan gereksinimlerine olanak veren, farklı eylem ve fonsiyonları gerçekleştiren, belirli bir arazi üzerinde yükselen strüktür. Barınak, konut, yol, köprü vb. türlerin meydana getirilişinde uyulan dizge, her türlü mimarlık yapıtı. Dünya üzerindeki topografyaların oluşturdukları katmanların yerkabuğu düzlemindeki düzeni. İnsan beyni ve işçiliği ile yapılan bileşenleri arasında dengeli ilişkiler olan ve böylece bir iç düzene sahip birleşimler. Tüm bu tanımların peşi sıra söyleyebiliriz ki insan, hayvan ve bitkilerin ihtiyaçlarını gidermek ve onları olumsuz doğa koşullarından korumak için tasarlanan ve farklı yapı malzeleri kullanılarak inşa edilen kurumlara yapı denir. 41- Daimi Yapı Nedir?Daimi Yapı, yapılar bünyesinde barındıracakları fonksiyonlarla nitelik ve nicelik gerektiren bağlara sahiptirler. Yapı oluşum sürecinde tabii tutulduğu planlanmaya göre kullanıcısı için gerekli ihtiyaçlara karşılık verecek şekilde tasarlanır ve inşa edilir. Bu bağlamda kullanıcısının yapıyı kullanım nedeni ve şekline göre yapıların kullanım sürelerine karar verilir. Süresiz olarak tasarlanan bu yapılara daimi/kalıcı yapılar denir. Konutlar, okul ve ticari binalar daimi yapı türlerine örnek verilebilir. 42- Muvakkat/Geçici Yapı Nedir?Muvakkat/Geçici Yapı, imar Kanunu kapsamında 33. maddede ele alınan muvakkat yapı olarakta adlandırılan genel hizmetler için kullanılan, cephe ve yoğunluk bakımında inşaate elverişli olmayan arazilerde yapılmasına izin verilen tek katlı kamu yapıları, şantiye yapıları gibi inşaat süresinde kullanıldıktan sonra yıkılan yapı tipleridir. Şantiye yapıları şantiyede çalışanların barınma, çalışma, yeme içme vb. günlük ihtiyaçlarını karşılamak için yapıldıkları için kullanıcısı geçicidir dolayısıyla yapı da geçicidir. Kullanım izni dolup inşaat tamamlandığında yıkılıp tasfiye edilirler. 43- Kaba Yapı Nedir?Kaba Yapı, yapılara temel, ana ve ara duvarlar, kolon, kiriş, çatı, döşeme gibi yapıyı ayakta tutan ve dış etkilere karşı koruyan yapı elemanlarının işlenmiş haline denir. Halk dilindeki tabiriyle adlandırılan kaba yapı için çıplak inşaat demekte mümkündür. Tuğla, demir, çelik, kireç, çimento, çakıl, kum, izolasyon, dolgu duvar vb. malzemeleri ile tesisatları döşenmiş halidir. Henüz iç sıvası ve boyası yapılmamış, çerçeveleri takılmamış, aydınlatma sistemleri döşenmemiştir. Yapının dış tasarımı ve genel konseptini belirleyen unsurların işlendiği, iç mimari tasarım detaylarına henüz başlanmamış şeklidir. 44- İnce Yapı Nedir?İnce Yapı; Bir yapıda taşıyıcı sistem imalatı yani kaba inşaat kısmı tamamlandıktan harçlı imalatlar olarakta adlandırılan ince işlere geçilir. Zeminde şap, tesviye betonu gibi düzenlemelerin yapılıp zeminin ve döşemelerin uygun hale getirilip istenen şekilde kaplanması, duvar örme işleri ve tasarıma göre kaplanması, dış ve iç cephe kaplamaları, sıva işleri, dekoratif ve endüstriyel boya kaplamaları ve onarımları gibi ince işler için kullanılan kavrama ince yapı denir. Genel olarak iç mimari tasarımların şantiye uygulamaları için kullanılan bir kelimedir. 45- Krom Çeliği Nedir?Krom Çeliği, paslanmaya karşı dirençli, yaklaşık %14 ve üzerinde krom içeren ve paslanmaz çelik olarak adlandırılan bir çelik türüdür. Buradaki paslanmaz çelik ifadesi paslanmaya karşı dirençli yapısını belirtir. Paslanmaz çelik ifadesine rağmen çeliğin koşullara bağlı olarak paslanabilirliği belirtmek gerekir. Krom çeliklerin çekme ve yüksek sıcaklık dayanımlarını arttırır. Sünekliği düşürür ve kırılganlığa sebep olur. Bu olası olumsuz etkileri azaltmak için krom genellikle nikel ve molibden elementleri ile birlikte kullanılır. 46- Yapı malzemesi Nedir?Yapı malzemesi; inşaat amaçlı kullanılan malzemeleri kapsar. Kil, kaya, kum, odun, ahşap gibi maddeler binaları inşa etmek için kullanılmıştır. Doğal malzemelerin yanı sıra insan yapımı birçok ürün de yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Yapı malzemelerinin üretimi belirli sanayi kolları üzerine kuruludur. Bu malzemelerin üretimi ve kullanımı marangozluk, yalıtım, sıhhi tesisat ve çatı kaplama gibi uzmanlık alanlarına ayrılır. Yapı endüstrisinde birçok yapı malzemesi kullanılmaktadır. Bu malzeme ve ürün kategorileri mimarlar, inşaat mühendisleri, müteahhitler ve proje yöneticileri tarafından inşaat projelerinde kullanılan malzeme ve yöntemleri tanımlamak için kullanılır. 47- Statik Nedir?
Statik kelime anlamı olarak durağan olarak tanımlanır, fiziğin statik dengede
duran sistemlerle igilenen bilim dalı olarak tanımlanır. Bir cismin bileşenleri,
birbirlerine göre göreli olarak hareket halinde değillerse o cismin statik
dengede olduğu kabul edilir. Bu denge durumu Newton’un birinci ve ikinci
yasaları ile açıklanacak olursa; kuvvetler toplamının sıfıra eşitlenmesi
birinci, momentler toplamının sıfıra eşitlenmesi ise ikinci koşuldur. 48- Yapı Bileşeni Nedir?
Yapı bileşeni, yapıların elemanter parçalarına, gereçlerine, yapıyı oluşturan
kuvvetlerden her birine verilen addır. 49- Yapı Denetim Kuruluşu Nedir?Yapı Denetim Kuruluşu, yapı sahibi adına müteahhidi denetlemekle görevli bir platformdur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan bu işi yapmak üzere izni olan yapı denetim firmaları yalnızca bu işle uğraşan, hükmi şahsiyetleri olan kuruluşlardır. Bir yapının ruhsatının, tekniğinin, tasarımının, insan güvenliği için uyulması gereken her türlü kuralın; aykırı, eksik, hatalı ve yaralı olması gibi nedenlerden dolayı olası tüm hasarlardan yapı sahibine ve ilgili yönetime karşı yapı denetimcileri sorumludur. Sorumluluk süreleri yapıların strükleri için 15 yıl, diğer kısımlar için 2 yıl kadardır ve bu süreler yapı kullanım izni alınmadan başlar. Bu kuruluşlar aynı zamanda hasar görmüş yapıların zarara uğramış sahiplerinin haklarını korur. 50- Yapı Donanımı Nedir?Yapı Donanımı; Halk dilinde kullanılan adıyla, “teçhizat” olarak kulağımıza daha aşina gelen donanım kelimesi bir işin yapılması için sahip olunması gerekli tüm alet-edavatlara verilen isimdir. Bu bağlamda yapı donanımı, yapıları oluşturmak için gerekli tüm elemanlara verilen isimdir. Bu elemanların dahil olduğu bir iş mekanizasyonu oluşturmak özellikle büyük ve karmaşık inşaat projelerinin hız, verim ve yüksek kalite standartlarında teslimleri için çok önemlidir. Herhangi bir yapı projesinin inşasında yer alan temel işlemler: temel için toğrağın kazılması, kazılan toprağın taşınması, yerleştirme, sıkıştırma, tesviye, dozerle kazıma vb. gibi sıralanabilir. Bu işlemlerin yapılmasını sağlayan yapı donanımlarına da örnek vermek gerekirse ekskavatör, halatlı ekskavatör, hafriyat ekipmanları, çekme ekipmanları, kule vinçler, mobil vinçler, paletli vinçler, taşıma, tarama, pompalama, sıkıştırma, kazık, doldurma, malzeme test cihazları… 51- Yapı Elemanı Nedir?Yapı Elemanı, bir yapının bütünü içerisinde yer alan strüktürel olarak yapıyı oluşturan veya tamamlayan ögelere denir. Taşıyıcı elemanlar (kaba yapı), tamamlayıcı elemanlar (ince yapı) ve tesisat elemanları olarak üç ana başlık altında incelenebilir. Taşıyıcı elemanlar duvar, çatı, kolon, kiriş, döşeme, doğrama, temeldir. Tamamlayıcı yapı elemanları kapı ve pencere doğramaları, döşeme, duvar, tavan, merdiven ve çatı kaplamaları, merdiven, balkon ve teras korkulukları, su, nem, ses ve ısı yalıtımları, boya ve badanalardır. Tesisat elemanları ise temiz pis ve sıcak su tesisatları, elektrik tesisatları, ısıtma kalorifer tesisatı, havalandırma tesisatı, klima tesisatı, asansör tesisatı, kanalizasyon tesisatıdır. 52- Yapı Fiziği Nedir?Yapı Fiziği, yapılardaki önemli fiziksel ve kimyasal fenomenlerin denetimini sağlayan, düzenleyen ve gerekli önlemlerin alınması konusunda ihtiyaç duyulan çözümleri üreten yapı bilim dalıdır. Yapı fiziği belirli bir vaziyet ve aksiyon şekli için gereken fiziki ortam şartlarını saptamak ve bu şartları olabilecek en iktisadi, akılcı ve estetik çözümlerle yoluna koyar. Yapı fiziğinin gerektirdiği kurallara uymamak binalarda büyük tahribatlara yol açabildiği için sağlıklı mimari sonuçlar alabilmek açısından hayati önem teşkil etmektedir. Binalarda mekanik, ısısal, su, nem, ses ve fiziko-kimyasal olarak oluşabilecek her türlü problem mimari olarak yapı fiziği problemleri kategorisinde incelenir. 53- Bina Nedir?Bina, içinde barınmak gibi temel ve diğer canlı ihtiyaçlarına imkan veren dayanımlı malzemeler ile inşa edilen, kapalı, genellikle bölmeli olan yapılara denir. Bir bina da duvarlar, çatı, giriş-çıkışı ve bölmeler arası geçişe imkan sağlayan kapılar, güneş ışığını binaya alan pencereler bulunur. Binalar içerisinde bulunan yaşam faaliyetlerine göre ayrılır ve bu faaliyetlerin ihtiyaçlarına göre tasarlanırlar. Barınma amacıyla kullanılan binalara mesken, iş yeri olarak kullanılan binalara han, yolcu konaklamalarının olduğu binalara otel, bünyesinde çeşitli tesis ve iş kollarını barındıranlara fabrika, resmi işler için kullanılan karakol, adalet sarayı, hükümet konağı, okul, hastane, kışla, farklı faaliyet alanlarına olanak veren kütüphane, sinema, konser salonu vb. bina çeşitleri mevcuttur. 54- Akıllı Bina Nedir?Akıllı Bina, yapıların enerji tüketimlerinin bina içerisinde konumlandırılan teçhizatlarla otomatik olarak kontrol altına alınabilen binalardır. Kullanıcının konforundan ödün vermeden bir binanın tükettiği enerjiyi minimum indirmek akıllı binaların görevidir. Dünya genelinde toplam enerji tüketimlerinin çok büyük bir kısmı binalar tarafından olmaktadır. Bina kullanıcısına yüksek konfor imkanı sunmak amacıyla kullanılan klimalar, ısıtma ve havalandırma sistemleri, aydınlatma vb. gibi sistemlerin neden olduğu yüksek enerji giderlerini kontrol altına almak amacıyla otomatik sistemler organize edilip geliştirilerek binalar akıllı hale getirilip ihtiyaç duydukları enerjileri kendi içlerinde oluşacak bir döngüyle karşılamaları sağlanmaya çalışılmaktadır. 55- Umumi Bina Nedir?Umumi Bina; Arapça kökenli bir sıfat olan umumi kelimesinin Türkçe karşılığı “genel, herkesi ilgilendiren” dir. Bu bağlamda umumi mekanlar kamusal alanlara karşılık gelir. Resmi binalarda bulunan sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu, ibadet yerleri gibi kültürel fonksiyonlar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, yurt, işhanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, otopark, akaryakıt istasyonları, şehirlerarası dinlenme tesisleri, ulaştırma istasyonları vb. umuma ait yani kamusal binalardır. Binadan farklı olarak kapalı olmayan umumi alanlara ise meydan, park, çocuk bahçesi, yeşil saha, pazar yeri, semt spor alanı vb. mekanlar örnek verilebilir. 56- Yeşil Bina Nedir?Yeşil bina, tasarlanma süresi arazi seçimiyle birlikte başlayan yapı türüdür çünkü yeşil binaların uygulanmasındaki en önemli etkenlerden bir tanesi arazidir. Yeşil binalar bulundukları arazinin ve bölgenin koşullarına göre minimum enerji harcayacak ve imkân olan durumlarda kendi enerjisini üretebilecek şekilde tasarlanır. Bu iş için güneş, rüzgâr, yağış gibi etkenler çok önemli olduğu için arazinin kendisi de doğrudan önemli bir rol alır. Bunun yanı sıra yenilenebilir kaynaklar tercih edilerek tabiata minimum zarar vermek hedeflenir, bu süreç şantiye sırasında başladığı için yapıda betonarme gibi eski yöntemlerdeki karbon salınımından kaçınılır ve çelik tercih edilir. Çelik, sürdürülebilir ve %90 geri dönüştürülebilir oluşundan olayı yeşil binaların olmazsa olmazları arasında yer alır. 57- Konstrüksiyon Nedir?Konstrüksiyon; daha çok strüktür ismiyle bilinir, farklı çeşit malzemelerin, farklı yöntemlerle bir araya getirilmesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan oluşuma denir. Bu oluşum yapıya sonradan yüklenecek olan insan, makine, taşıt vb. gibi tüm yükleri taşıması hesaplanan bir sistemdir ve kendisine uygulanan kuvvetleri onu oluşturan birçok parça yardımıyla zemine aktarır ve bunu yaparken yapıda herhangi kalıcı bir iz bırakmaz. Çelik, strüktürü hafifletme, kesiti inceltme ve maliyeti düşürme gibi birçok özelliği sayesinde konstrüksiyonun büyük bir bölümünü oluşturmaktadır ve kendi içerisinde birçok dallanmaya sahiptir. 58- Dolu kontsrüksiyon Nedir?Dolu kontsrüksiyon çelik ve ahşapta sık sık karşımıza çıkar. Yapıda oluşan yoğun yüklere karşı stabil kalabilmesi ve hasar görmeksizin bu yüklerin zemine aktarılabilmesi için tercih edilen konstrüksiyon çeşididir. İçinde hiçbir boşluk kalmayacak şekilde malzeme ile dolu olan bu konstrüksiyon tipi strüktürde ihtiyaç olan sağlamlığı sağlayarak, istenen güveni vermek konusunda tam not almaktadır. Dolu konstrüksiyon, ihtiyaç olan durumlar haricinde fazla tercih edilmez çünkü konstrüksiyonun boşluk kalmayacak şekilde dolu olması maliyetleri yükseltmektedir. Buna karşılık çelik sanayi, gelişen teknolojilerin de yardımıyla dolu konstrüksiyonlara gerek kalmaksızın daha az malzeme ile aynı işlevlerin gerçekleştirilebileceği yeni yöntemler sunmaktadır. 59- Izgara Konstrüksiyon Nedir?Izgara Konstrüksiyon, çelik levha ve kalın döşemelere oranla birbirine bağlanan çok sayıda kiriş mantığı ile çalışması sayesinde çok daha az malzeme tüketilerek diğerleriyle aynı işlevi görür. Boşluklu yapısı sayesinde yapı içerisinde farklı perspektif ve farklı gölgeler sunarak yapının estetik seviyesini yukarı taşır. Birçok kirişden oluşması ve optimize edilmiş kalınlıklarda olması sayesinde yanal yüklere karşı da oldukça dayanıklıdırlar. Aynı zamanda geçirgenliği sayesinde yapıyı daha kullanışlı bir hale getirerek döşemeler arası hacimsel bağlılığı desteklemektedir. 60- Mer’i konstrüksiyon Nedir?Mer’i konstrüksiyon bazı konstrüksiyonlarda çatı kaplamaları tercih edilmemektedir. Bu yapılarda çatıyı oluşturmak için farklı yöntemlerle bir araya gelen ve farklı çeşitlerden oluşan çelikler alttan bakıldığı zaman kullanıcı tarafında görünür. Bu türdeki konstrüksiyonlar mer’i konstrüksiyon olarak adlandırılır. Mer’i konstrüksiyonlarda her şey alt taraftan görünebildiği için diğer konstrüksiyonlara oranlara daha simetrik, estetik parçalar ve stabil oluşunun yanı sıra göze hitap eden birleşim detayları tercih edilir. 61- Ölü konstrüksiyon Nedir?Ölü konstrüksiyon, yapının kendisine ve strüktürüne ait yüklere denir. Örneğin bir köprünün betonarmesine, bağlantılarına ve desteklerinin tamamına ölü yük denirken üzerinden geçen yaya ve araçların oluşturdukları yükler bu sınıfa dahil edilmez. Bu yükler yapının her durumda zemine uygulamaya devam ettiği ve değişmeyen sabit yüklerdir. 62- Petek konstrüksiyon Nedir?Petek konstrüksiyon, içinde dairesel, elips ya da zigzag şekillerinde boşluklar bırakılarak dökümü yapılan çeliklerdir. Bu çeşit konstrüksiyonlar yapıya esneklik ve estetik katmasının yanında yapının içerisinde daha ferah bir atmosfer sağlar. Bunların yanı sıra yapıdaki ölü yükü azaltarak yapıya hem esneklik hem de hafiflik kazandırır. Oluşturduğu bu hafiflikle birlikte maliyet fiyatlarını da aşağıya çekerek kullanıcı dostu bir kiriş çeşidi olmuş ve sıkça tercih edilen bir yöntem olmuştur. Döşeme kirişleri, çatı kirişleri, otoparklar, kolonlar, sanayi yapıları, asma katlar ve çeşitli çelik konstrüksiyon uygulamalarında kullanılmaktadır. 63- Konstrüktif Nedir?Konstrüktif, yapılarda herhangi bir taşıyıcı/strüktürel işlevi bulunmaksızın bir detayın tamamlanması için kullanılan parçalara denir. Bu parçaların proje sırasında herhangi bir hesaba dahil edilmesi gerekmez. Projeye ek olarak kullanılan bir bulon, fazladan atılan bir kaynak ya da fazladan atılan bir vida bu sınıfa dahil edilebilir ve konstrüktif olarak adlandırılabilir. 64- ISO 14000 Nedir?ISO 14000 serisi, Uluslararası Standardizasyon Örgütü(ISO) tarafından hazırlanan bir çevresel yönetim standartlar dizisidir. ISO 1400 serisi çevreye karşı olan sorumluluklarını idare etmek, çevresel performanslarını arttırmak isteyen her şirket ve kuruluşun kullanabileceği pratik bir kullanım olması açısından tercih edilen ölçünler bütünüdür. 65- ISO 14001 Nedir?ISO 14001 standardı ise ISO 14000 serisinden en çok tercih edileni ve kullanılanıdır. Her çeşit kuruluş için gerekli çevre yönetim sistemini(ÇYS) belirler. En güncel versiyonu ISO 14001:2015 standardıdır. ISO 14001:2015 standardı kullanıcısına çevrenin oluşturacağı riskleri yönetebilmeniz için yardım sağlar, ulusal ve uluslararası uyum getirisi mevcuttur, müşteriye güven verir, çevre kirliliğinin kontrol altına alınmasına yardımcı olur, üretilen atıkların azaltılıp hammaddelerin ekonomik kullanımına yardım ederek üretim maliyetini düşürür, tüm bunların bir sonucu olarak tabi ki kurumsal imgenizi kuvvetlendirir. 66- Çevre Yönetim Sistemi(ÇYS) Nedir?Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS), gerçekleştirilmesi gereken üretimler için çevre analiz ve dizgelerine göre ihtiyaç olan gereklilikleri legal bir platformda sunarak çevrenin korunmasını ve bu korumanın devamlılığının sağlanmasının teminatını veren bir sistemdir. Sürdürülebilir tasarım, enerji verimliliği, iç ortam kalitesi, doğal kaynakların korunması ve atıkların azaltılması gibi bir binanın çevresel performansını arttırmak için çalışan bir platformdur. 67- Bulonlu(Cıvata) Birleşim Nedir?Bulonlu(Cıvata) Birleşim. Silindirik bir gövdeye, altı köşeli başlığa sahip ucunda spiral bir diş açılmış birleşim aracına bulon denir. Bulonlu birleşimlerde strüktürel elemanda önceden delikler açılır ve bulonlar bu deliklere yerleştirilir sonrasında diş açılan uca pul(rondela) konulur pulun üzerine somun takılır. Olağan bulonlar; kaba(siyah) ve uygun(parlak), yüksek mukavemetli ve öngermeli bulon çeşitleri vardır. Bulonlar geçici yapılarda ve birleşimlerde, şantiye birleşim eklerinde, dinamik karaktere sahip yük aktarımlarında (öngermeli bulonlar), farklı karakterlerde malzemelerin birbirine bağlanmasında, büyük çekme kuvveti alan perçinlerin yerine ve mafsallarda pim olarak kullanılırlar. Bulonlu birleşimlerin diğer birleşim çeşitlerine göre en büyük avantajı çözülebilir olması yani sökülüp tekrar kullanılabilen yapılara imkân tanımasıdır. 68- Öngermeli Bulon Nedir?Öngermeli Bulon. Özellikle çok katlı yüksek yapılarda perçinlerin yerini alan öngermeli bulonlar, yüksek mukavemetlidir. Yumuşak çelikten üretilen diğer bulon türlerine nazaran iki kat fazla çekme mukavemetine sahiptirler. Demiryolu, köprü, ağır makine endüstrisinde kullanımı yaygındır. Bu bulon çeşidinin en önemli özelliği dönme momenti uygulanabilir olmasıdır. Bu sayede bulon ekseni doğrultusunda ortaya çıkan “öngerme kuvveti” nedeniyle birleştirilen yüzeylere uygulanan basınç kuvveti/gerilmeleri ve sürtünme kuvvetleri o noktaya önemli miktarda yük taşıma kapasitesi kazandırır. 69- Perçin Bileşimler Nedir?
Perçin Bileşimler, yuvarlak çelikten preslenerek elde edilen, birleştirilecek
parçalara önceden açılan delik çevresinde ezilme ve gövdesinde makaslama
etkisiyle yük taşıyan birleşim tipidir. Perçin, bir baş ve gövdeden meydana
gelir. Başın şekline göre bu özel biçimli elemanın yuvarlak ve gömme başlık
olmak üzere iki tipi vardır. Esas perçin yerine konmuş ve dövülmüş halidir.
Çünkü perçin yerine yerleştirilmeden önce esas halinden 1 mm daha az çapa
sahiptir. Bu nedenle dövülerek esas halini alan bu birleşim elemanının
üretiminde ana malzemeye göre daha yumuşak kalitede çelik kullanılır. 70- Kaynaklı birleşimler Nedir?
Kaynak; aynı veya benzer alaşım metallerin, belli bir ısı altında
birleştirilmesi işine verilen addır. Bazı kaynak tiplerinde benzer alaşımlı bir
metal (elektrod veya tel) kullanılır. Kaynak, çelik malzemenin birleşim
kenarlarının ve elektrotun ergime sıcaklığına kadar ısıtılıp, eriyen çelik ve
elektrotun kaynaşmalarını amaçlar. 71- Mafsal Nedir?Mafsalya da diğer adıyla eklem, hareketli iki parçanın hareket edebilme özelliklerinin korunarak birbirlerine bağlanmasını sağlayan mekanik sistemlerdir. Mafsallar hareketin doğrultusuna ve yönüne göre farklılaşırlar. Silindirik ve küresel olanlar en bilindik mafssal çeşitleridir. Silindirik olanda hareket iki, küreselde ise 3 boyutta bir hareket mevcuttur. Bu nedenle küresel mafsalların statik ve dinamik hesaplamaları silindiriğe oranla daha zordur. Küresel mafsallar robot teknolojilerinde silindirik mafsallar ise küresele oranla daha mukavim olduğu için ağır makine imalatlarında kullanılır. 72- Mesnet Nedir?
Mesnet; Herhangi bir cismin ötelenme ve dönme hareketlerini engellemek ve cismi
hareket edemeyecek duruma getirmek için, temas ettiği noktalarda cismin
hareketini durdurucu tepki gösterecek başka cisimler kullanılır. Bu cisimlere
mesnet denir. 73- Sürdürülebilirlik Nedir?
Daimî olma yeteneği olarak tanımlanan sürdürülebilirlik kavramının ekoloji
bilimindeki karşılığı ise biyolojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin
devamlılığının sağlanmasıdır. 74- Yapı Statiği Nedir?
Yapı Statiği, bir yapı sisteminin dış etkenler veya iç etkenlerden meydana gelen
kuvvetlerinin dengede olması için yapılan hesaplamalar yapı statiğinin ana
prensibidir. Bununla birlikte yapı statiği sistemleri belli bir güvenlikte,
yeterli bir rijitlikte ve olabilecek en ekonomik şekilde yapmayı amaçlar. İnşaat
mühendisleri tarafından statiği hesaplanan sistem sonrasında kullanılan
malzemeye göre boyutlandırılır. 75- Mukavemet Nedir?Türk Dil Kurumu’nun “dayanma, karşı durma, karşı koyma, dayanırlık” olarak tanımlanır; cisimlerin dış etkenler ve bu dış etkenlerin yarattığı iç kuvvetler karşısında takındıkları davranış biçimlerini inceleyen bilim dalıdır. İnşaat, makine, maden, gemi inşaat, havacılık mühendisliği gibi alanlarda yapıların kolonunun, uçakların kanadının, makine dişlisinin veya bir maden galerisinin karşılabilecekleri etkilere karşı nasıl bir dayanım göstereceğinin hesaplanması ve buna göre tasarlanması mukavemet biliminin yaptığı işe örnek olarak verilebilir. 76- Moment Nedir?Kuvvetin belirli mesafe ile çarpıldığın da bizlere sunulan dönme etkisidir. Kapı kolunu çevirirken bile bir moment uygularız… Bina ve köprülerde yol yapımlarında ölü , hareketli , rüzgar , deprem , vb…. gibi yüklerin, kuvvetlerin binaya veya köprülere nasıl bir moment yaratabileceğini hesaplayıp ve ona göre bu momente karşı sıfırlaması için hesaplanmış mesnet , mafsalları kullanırız. 77- Korozyon Nedir?
Korozyon, yapı malzemesi niteliği taşıyan maddelerin çevreden gelen etkiler
sonucunda kimyasal, elektro kimyasal değişmelere ya da fiziksel çözünmelere
uğramaları, oluşan tepkimeler sonucu yüzeysel görünümün bozulmasıdır. Halk
dilinde ‘pas’ olarak adlandırdığımız kelime de tam olarak çelik ve demirin
korozyona uğramış halinin karşılığıdır. 78- Galvanize Nedir?Galvanize yöntemi adını İtalyan fizikçi L. Galvani’den almıştır. Demirin erimiş çinkoya batırılması durumudur. Bu şekilde çinkoyla kaplanma haline sıcak daldırma usulü denilir. Başka çinko kaplama usülleri de vardır ancak hepsi Galvanize sayılmaz. Geçerli sayılması için sıcak daldırma yöntemi zorunludur. Demiri galvanize hale getirmeye galvanizleme denilir. İki tip galvanizleme yöntemi vardır.
* Kuru Galvanizleme
* Yaş Galvanizleme Luigi Galvani Kimdir?
Bir İtalyan hekim ve fizikçi olan Galvani 1737-1798 yılları arasında yaşamıştır. 79- Galvanize Çelik Yapı Nedir?Hafif çelik yapı da denilir. Bu yapı tipinde kullanılan çelik galvanizedir. Soğuk şekillendirmeyle imal edilen hafif çelik yapı sistemi; fabrikalarda makine kontrolü ile üretilir. Düzenli bir denetim doğrultusunda ürün haline gelen çelik; korunaklı bir şekilde inşaat alanına getirilir ve orada monte edilir. Bu nedenle hata payı çok aza indirilmiştir. Yerinde montaj hem şantiye işlemlerini kolaylaştırmakta hem de hata ve hasar olasılığını en aza indirgemektedir. 80- Çelik Yapı Nedir?Taşıyıcı sistemlerinin hepsi çelikten üretilen, çelik konstrüksiyon yapı da denilen yapı tipidir. Beton gibi inşaat alanında dökülmez. Ürünler önceden fabrikalarda yapıma uygun hale getirilip, inşaat anında monte edilirler. Bu sebeple beton gibi yapım riskleri taşımazlar. Depreme karşı oldukça güvenlidir. Demir betona göre sünek özelliği taşıdığı için, depremin enerjisini yutar. Çelik yapılar zamandan ve mekandan tasarruf sağlar. Aynı zamanda sökülür takılır bir malzemeye sahip oldukları için, tekrar tekrar kullanıma uygundur. 81- Endüstriyel Çelik Nedir?Endüstriyel Çelik ve Ticari Çelik birçok benzer özelliğe sahipken bazı noktalarda ayrışmaktadır. Temel farklılıklar çeliğin alaşım bileşiminde yatmaktadır ve bu da farklı uygulamalar için imkân vermektedir. Endüstriyel Çelik, Ticari Çelikten çok daha güçlüdür ve daha ağır uygulamalar için uygundur. Isı değişimi yüksek, tuzlu su gibi olumsuz etkenlerin olduğu ortamlardaki dayanıklılığı yüksektir. Ağır işler için uygun olan Endüstriyel Çelik sahip olduğu bu özelliklerle birlikte Ticari Çelik’ten daha pahalı olma eğilimindedir. Endüstriyel Çelik yüksek sıcaklıklara, basınca, kimyasallara, pas ve aşınmaya karşı dayanıklılık gereken ortamlarda son derece kullanışlıdır. Endüstriyel çelik deniz taşıtlarında, uçaklarda, şantiyelerde, rüzgâr tribünlerinde ve boru hatlarında kullanılır.
Bu teknik özelliklerinin yanı sıra çelik, dünya çapında %60’ın üzerinde bir geri
dönüşüm oranıyla dünyanın geri dönüşümü en yüksek olan malzemelerinden biridir. 82- Özel Yapı Nedir?Özel Yapı; Yapı tipleri içerisinde mülkiyete göre sınıflandırma başlığı altında incelenir. Tasarım, aksiyon alma imkanları, doğal, tarihsel, sanat gibi değerler çerçevesinde büyük öneme sahip olan arazilerde bu önemli olma durumu paralelinde bir yapı yapımı kararı alınıp mimari elemanlar ekseninde uygunluğuna karar verilip projelendirilen yapılara denir. Özel yapılar şahıs ve işletmelere özel olabileceği gibi çeşitli amaçlara hitap edebilir. 83- Resmi Yapı Nedir?Resmi Yapı; Yapı tipleri içerisinde mülkiyete göre sınıflandırma başlığı altında incelenir. Kamu hizmeti için kullanılan, genel, katma ve özel bütçeli idareler, İl Özel İdaresi ve belediye için yapılan ya da sermayesi bu kurumlar tarafından karşılanan binalara denir. Devletin kamu ve kuruluşlarına yapmış veya yaptırmış olduğu yapılardır. Bakanlık, büyükelçilik, belediye binaları, polis ve jandarma karakolları vb. türde binalar resmi binalara örnek olarak verilebilir. 84- Su Yapısı Nedir?
Su yapısı, insanoğlu yerleşik hayata geçtiği yani tarım yapmaya başladığı
dönemden itibaren gündemde olan yapılardır. Mısır’da ve medeniyetin şekillendiği
Anadolu’da M.Ö. 3000’li yıllardan itibaren su yapılarına ve baraj kalıntılarına
rastlamak mümkündür.
• Sudan yararlanmak için, Akarsuyun üzerinde gölet veya baraj gibi su yapıları inşa ederek ihtiyaçtan fazla gelen suyu biriktirip ve bu potansiyeli kullanarak elektrik enerjisi üretiyoruz. Böylelikle sudan yararlanmış, suyu korumuş aynı zamanda sudan korunmuş oluyoruz. 89-Soğuk Şekillendirme Nedir?Soğuk dövme de denilen soğuk şekillendirme; malzemenin bir kalıp içerisinde sıkışıp, kalıbın şeklini aldığı soğuk sıkıştırma türüdür. Bu işlem sırasında metalin şekli ve ölçüsü değişir. Metallerin oda sıcaklığında dövülmesi, metal maddesinin plastik özellikleri sayesinde olur. Soğuk dövme hem kısa sürede yapılır hem de talaş ve benzeri hiçbir artık bırakmaz. Malzeme kaybının düşük olması, yüksek dayanımı ve düşük maliyeti; soğuk şekillendirme işlemini cazip kılmaktadır. 90-Kaynaksız Üretim Nedir?Kaynaksız üretim; herhangi bir kaynak işlemine başvurmadan, çeliklerin vidalar vasıtasıyla birleştirilmesidir. Çeliğin bu şekilde monte edilmesi; zamandan ve paradan tasarruf sağlar. Bu şekilde birleştirilmiş çelik yapılar, depreme ve olası daha başka felaketlere karşı; yapıyı çok daha fazla dayanıklı hale getirmektedir. Özellikle bu birleştirme tarzı; yapıya sökülüp birleştirilme gibi çok üstün bir özellik kazandırmaktadır. Güvenli ve tasarruflu bir yapı için kaynaksız üretim kullanılası bir alternatiftir. 91-CNC Çelik Nedir?CNC (Computer Numerical Control) bilgisayar yardımıyla, belirli kodlar ve numaralar girilerek sert materyalleri biçimlendirmede kullanılan kesim yöntemidir. Çelik materyalinde de bu yöntem uygulanabilmektedir. CNC, sayesinde sim ve biçimlendirme çok hassas bir şekilde yapılabilmekte; atası torna tezgahına göre daha hızlı verim alınabilmektedir. Özellikle yapılarda kullanılan çeliğin hassas ölçümlendirilmesi gerektiğinde; CNC gayet ihtiyaç duyulan bir kesim yöntemi haline gelmektedir. CNC‘ nin maliyeti ve işlenme süresi, yapılan işlemin kalitesine göre değişmektedir. 92-Açıklık Nedir?
İnşaat ve Mimarlık terminolojisinde Açıklık; yatay bir taşıyıcı yapı öğesinin
dayanak noktaları arasındaki uzaklığı ifade eder. Açıklık 3 başlıkta ele
alınabilir: 93-Makaslı Birleşim- Makas Üretim Teknolojisi Nedir?Mühendislikte Makas, iki kuvvetli bileşenden oluşan, bileşenlerin tek bir nesne gibi davrandığı şekilde organize edilen kafes formundaki yapılara verilen addır. Büyük açıklıkların geçilmesinde ekonomik çözümler sunar. Özellikleri Nelerdir?Basit Kafes SistemiBir kafesin en basit şekli tek bir üçgendir. Bu kiriş, kirişlerden ve tavan kirişinden oluşan çerçeveli bir çatı içerisinde, bisiklet ve uçak gibi mekanik paylarda görülür. Bu şeklin stabilitesi ve içindeki kuvvetleri hesaplamak için kullanılan analiz metotları nedeniyle, tamamen üçgenlerden oluşan basit bir makas tipi olarak bilinir. İki yapışık üçgeni kullanan geleneksel elması şeklindeki bisiklet çerçevesi en basit makaslı birleşim örneğidir. Düzlemsel Kafes SistemiDüzlemsel kafes tek bir düzlemde uzanır. Düzlemsel kafes kirişler tipli olarak çatı ve köprüler oluşturmak için paralel olarak kullanılır. Makasın optimum derinliği kafesin verimliliğini maksimum seviyeye çıkarır. Uzay Çerçeve KafesUzay kafes yapısını sağlayan temel unsur yapıyı oluşturan modüler sistem kavramıdır. Yapıyı oluşturan modül tipi, tasarım aşamasında yapılacak seçime göre kare dikdörtgen, üçgen, altıgen şeklinde olabilmektedir. Makas Türleri Nelerdir?İki Temel Makas Tipi vardır: Eğimli Makas üçgen şeklindedir. En sık rastlanan makas tipidir. Çatı yapımı için sıklıkla kullanılır. Yapılandırması yük ve boşluklara göre belirlenir. Paralel Makas veya düz makas genellikle zemin inşaatı için kullanılır. 94-Paslanmaz Çelik Nedir?Korozyon etkisi minimum olan çelik tipidir. İçeriğinde minimum %10,5 Cr ve maksimum %1,2 C elementi içermektedir. Paslamaz çelikteki CR elementi malzeme üzerinde oksit tabakası yaratır ve bu sayede malzemenin oksijenden korunması sağlanır. Paslanmaz çelikteki Cr oranı, çeliğin kalitesini belirler. Malzemedeki oksit tabakası gözle görülemeyecek kadar az olup, su geçirmeme özelliğine sebep olur. Ferritik paslanmaz çelik, östenitik paslanmaz çelik, Martenzitik paslanmaz çelik ve ferritik- östenitik paslanmaz çelik şeklinde türleri vardır. 95-Prefabrik Yapı Birleşim Teknikleri Nedir?Yapı eleman ve bileşenlerinin hazır bir şekilde gelip şantiye ortamında birleştirilmesi olarak açıklayacağımız prefabrik yapı birleşiminin farklı teknikleri vardır. Bunlar; açık prefabrikasyon, ağır prefabrikasyon, hafif prefabrikasyon, kapalı prefabrikasyon, kısmi prefabrikasyon ve total prefabrikasyondur. Birbirlerinden malzeme üretimi; malzeme çeşidi ve malzemelerin birleşim uygulamalarıyla ayrılırlar. 96-Tesisat yükü Nedir?Bütün mekanik (ısıtma, sıhhi, klima, havalandırma, doğalgaz, asansör, güneş enerjisi vb..) ve elektrik (güç dağıtım, yedek güç, aydınlatma, koruma, iletişim, güvenlik vb…) tesisatın yapıda oluşturduğu toplam ağrılık ve yüke; tesisat yükü denir. Yapının inşasına başlanmadan önce; tesisat yükü dikkatli bir şekilde hesaplanmalıdır. 97- Ankraj Nedir?
(önceden ‘’akıllı ankraj’’ olan başlık ‘’ankraj’’ ile değiştirildi) 98- Yapısal Taşıyıcı Eleman Nedir?Yapısal taşıyıcı eleman; yapının etkilendiği ve maruz kaldığı bütün kuvvetleri, baskıları ve zorlamaları karşılayan ve çeken yapı elamanına denilir. Yapının içindeki döşemeler, kolonlar, kirişler ve temel taşıyıcı elemanlarla yapılır. Yapısal taşıyıcı elemanlar; dış etkenlere güvenlik içinde karşı yükü hem taşır hem de aktarırlar. Kendi ağırlığını ve diğer yükleri zemine güvenli bir şekilde aktarmaları beklenir. 99- Yanal Yük Nedir?
(bilen birisi tarafından kontrol edilmeli) 100- Isı Yalıtımı Nedir?Isı yalıtımı; yapılarda, tesisatlarda ve elemanlardaki ısının kayıplarının veya fazlasının sınırlandırılması için alınan önlem ve tedbirlerdir. Genelde ısı yalıtımı; farklı sıcaklıklardaki alanların arasındaki ısı geçişlerini azaltır veya düzenler. Isı yalıtımınn düzgün yapılabilmesinin; enerji tasarrufu, binanın ömrünü uzatma, çevre kirliliğini azaltmak gibi faydaları vardır. 101- Ses Yalıtımı Nedir?Akustik yalıtım da denilen ses yalıtımı; istenmeyen sesleri engellemek için alınan önlemlerin tamamına verilen addır. Temelde gürültünün kaynağına göre belirlenir. Havadan gelen bir gürültünün gücü (rüzgâr veya dış sesler olabilir) bir duvarı ya da döşemeyi geçtiğinde; birim yüzey kütlesinin büyüklüğü oranında azalır. Bu sebeple sesin geçeceği yerlerde yoğun malzeme kullanılması yararlıdır. Titreşimler veya çarpma sesleri de malzemeye yayılarak söndürülür. 102- Duvar Kesiti Nedir?Duvar Kesiti bir duvarın için görmenizi sağlayan teknik bir çizimdir. Duvar nadiren tek bir malzemeden yapılır. Duvar yapısı çoğunlukla dışarıdan görülen yüzey malzemesi ile sınırlı değildir. Duvar Kesiti duvarın bir düzlemle kesildiğinde düzlem üzerinde meydana gelen şekli ifade eder. Duvar kesiti terimi yapıda daha çok düşey kesit yerine kullanılır. Tipik bir duvar kesiti duvarın çatıdan temele kadar olan kesitlerini gösterir. Duvarın yapısını, malzeme ve ölçümlerini sunar. 103- Döşeme Kesiti Nedir?Mekânı oluşturan öğelerden biri olan zeminin bir zeminin kalıcı olarak kaplanması işine döşeme adı verilir. Zemin kendisinden beklenilen işlevle ilintili olarak farklı malzemelerle biçimlendirilir. Bu şekilde kaplanmış ve biçimlendirilmiş döşemenin biz düzlem ile kesildiğinde düzlem üzerinde ortaya çıkan görüntüsüne döşeme kesiti denir. 104- Çatı Sistem Kesiti Nedir?Çatı Sistem Kesiti Çatı projelerinde çatı planı üzerinde işaretlenen düşey kesme düzleminden bakış yönüne göre bakılarak çatının iç kısımlarını ortaya çıkartan resimlerdir. Çatı içindeki yapı ve çatı elemanlarını, çatı makasını ve ölçülerini, çatı eleman bağlantılarını, çatı inşa şeklini ve çizilmesi gereken detay resim yerlerini gösteren çatı planlarından çıkarılan ve çatı planlarını tamamlayan resimlerdir. 105- Plastik Şekil Verme Nedir?Plastik şekil verme; malzemenin (genellikle metallerin) kalıcı şekil sağlacak halde; ‘’kuvvet’’ uygulanarak yapılan şekil verme türüdür. Plastik deformasyon da denilir. Bu yöntemde talaşlı işçilik yapılabileceği gibi; talaşlı işçilik gerektirmeyenn usuller de kullanılır. Plastik şekil vermede büyük kuvvetler kullanılacağı için; bunu yaratabilecek büyük tezgahlar ve dayanabilecek sağlam alet-takım da gerekmektedir. Plastik şekillendirme kompleks bir şekillendirme yöntemi olduğu için; birçok değişkeni göz önüne almak gerekmektedir. 106- Enerji Verimliliği Nedir?Enerji verimliliği; bina ve konutlarda yaşam ve hizmet kalitesini düşürmeden; endüstriyel yapılarda ise üretim kalite ve miktarı azalmadan enerji tüketiminden tasarruf edilmesidir. Enerji verimliliği; enerji kaynaklarının gün geçtikçe tükenmesi, aile bütçeleri ve üretim maliyetlerinin artması, küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi sebeplerden dolayı gereklidir. Gezegenin ve çevrenin geleceğine yönelik olarak çok önemli olan enerji verimliliği; gün geçtikçe talep gören bir uygulamadır. 107- Hafif Panel Sistemleri Nedir?
Hafif Panel Sistem, değişken ölçülerde, atölye ve fabrika ortamında hazırlanmış
gerekli donanımı bünyesinde barındıran Ağırlığı düşük, ateşe karşı direnci
yüksek, gelişmiş montajlanabilme ve vida tutma özelliklerine, Geliştirilmiş ısı
yalıtımı özelliklerine, gelişkin ses emilimine, kesim ve uyarlanma kolaylığına
sahip, hazır cephe elemanlarının yapıya montajı yöntemidir. 108 – Sandviç Panel Nedir?Sandviç pano da denilen sandviç panel; arasında ısı ve ses yalıtımı bulunan prekast beton panolardır. Çatı, cephe ve soğuk oda paneli olarak üçe ayrılırlar. İç dolgu malzemesi olarak genellikle poliüteran veya taşyünü; metal katmanlarında ise alüminyum veya boyalı galvaniz saç kullanılır. Kullanıldığı alanlarda yüksek seviyede ısı, su ve ses yalıtımı sağlayıp; sıva ve boya gibi kaplamalara ihtiyaç bırakmadığından dolayı tercih edilen bir uygulamadır. 109- Yapı Teknikleri Nedir?Bir yapının yapım sürecinde kullanılan araçlara göre adları değişen uygulama biçimlerine yapım teknikleri denilir. Kullanılan malzeme, malzemelerin üretimi (fabrikada, atölyede veya şantiyede) ve malzemelerin birleştirilmesi (montaj) yapım tekniklerini belirleyen ana unsurlardır. Günümüzde yapının taşıyıcı elemanlarının yüklerinin dağılımı; tam anlamıyla bilinip, hesaplanmaktadır. Yapım tekniğini belirleyen bir diğer unsur da bu projelendirme ve hesap sürecidir. A110- Betonarme Yapı Tekniği Nedir?Betonun içine uygun çelik donatı yerleştirilerek eğilme ve çekme kuvvetlerine dayanıklı hale getirilmesine dayalı yapı tekniğine; betonarme yapı tekniği denilir. Betonun basınca karşı dayanıklılığı ile çeliğin çekme ve gerilmeye olan dayaklılığı birleşerek; dış kuvvetlere karşı büyük bir dayanım elde edilmiş olunur. Bütün bunların yanında betonun PH değeri çeliğin korozyona uğramasını; yani paslanmasını engeller. 111- Monte Nedir?Monte (montaj); bir yapıyı ve elemanı bir araya getiren parçaları bir araya getirip birleştirmenin adıdır; kurma da denilmektedir. Kullanılan malzemeye göre birçok farklı monte tekniği vardır. Bunun yanında üretim sırasında veya şantiyede olmak üzere uygulandığı yere göre de farklılık gösterir. Özellikle çelik malzemenin tercih edilmesinde; montaj önemli bir faktördür. 112-Demonte Nedir?
Monte edilmemiş demektir. Sökülüp Takılabilir anlamına gelmektedir. Demonte bir
ürün bileşenlerine Ayrılabilir, taşınabilir ve tekrar bir araya getirilebilir. 113-Karkas-Galvanize, Elektrostatik Kaplı Çelik Karkas Nedir?
Galvanize karkas, bir diğer deyişle elektrostatik kaplı çelik karkas;
galvanizlenmiş yani korozyondan korumak için çinko tabakalarla kaplanmış çelik
karkas türüdür. Bu usülde çinko sadece bir boya gibi metal malzemeden bağımsız
bir tabaka değil; aynı zamanda malzemenin bir parçası haline gelir.
Galvanizleme; çeliği paslanmadan büyük oranda koruduğu için, gemi yapımında,
otomobil sektöründe ve inşaat sektöründe bolca kullanılmaktadır. 114- CE sertifikası Nedir?
CE sertifikası; Avrupa Birliği pazarına girecek bir ürünün sahip olması gereken
yeterlilik belgesidir. Yasal bir zorunluluk olan bu belge adını Fransızca ‘’
Conformité Européenne’’; yani ‘’Avrupa’ya uygunluk kelimesinden almıştır.
Üreticiler; ‘’CE’’ işaretini ürünlerin üzerinde, ambalajlarında ve dökümanlarnda
kullanmak zorundadırlar. Bu şart her türlü yapı malzemesi için de geçerlidir. 115-IP54 standardı Nedir?
IP; Avrupa Elektro-Teknik Standartlar Komitesi (CENELEC) tarafından elektrik
ürünlerinin çevre şartları ve dış etkenlere göre dayanıklılığığını belirlemek
amacıyla konulmuş bir standartın kodudur. IP kodunun arkasından gelen rakamlar
standardın derecesini belirler. İlk rakam katı cisimlere karşı korunma
derecesini, ikinci rakam ise sıvı cisimlere karşı korunma derecesini
belirtmektedir. (Ör; IP54) 116- DIN Standardı Nedir?DIN standartı; çelikleri dayanımlarına göre değerlendiren standart ve norm ölçütüdür. Deutsches Institut für Normung; yani Alman Standartları Enstitüsü Normu kelimesinin kısaltmasından adını almıştır. Standardın ölçüleri belirlenirken çeliğin kimyasal birleşimi değil; dayanıklılık durumu kıstas alınmıştır. 117-Eurocode Statik Hesaplamaları Nedir?
Eurocode Yapısal Tasarımların temelini oluşturur. Eurocode yapıların füvenliği,
servis tasarımı ve dayanıklılığı için prensipleri ve gereklilikleri içeren,
doğru tasarım, planlama ve güvenlik için rehberler sunar. Eurocode 0, binaların
tasarımı, inşaat mühendisliği işleri, jeoteknik yönler, yangın tasarımları,
depremle ilgili konular, kalıcı ve geçici yapıların tasarımı ve uygulamaları
için EN 1991 ve EN 1991 ile birlikte kullanılır. 118-Modüler Alan Nedir?
(bilen bir kişi tarafından kontrol edilmeli) 119-Kar Yükü Nedir?Kar yükü; soğuk ya da ılıman iklimli ülkelerde çatı tasırımı yapılırken dikkate alınan bir yük çeşididir. Türkiye’de kar yağışının yoğun olduğu bölgelerde bu yük en az 75kg/m² olarak hesaplanır. İklim koşulları, denizden yükseklik, çatı eğimi gibi etkenler kar yükünün hesaplanmasında birinci dereceden dikkate alınır. Çok soğuk bölgelerde saçaklarda oluşan buz kütleleri de dikkate alınıp hesaba eklenmelidir. 120 – Rüzgar Yükü Nedir?Rüzgâr ile ortaya çıkan ve yapının farklı parçalarının emme ya da basınç ile etkilendiği kuvvet. Rüzgâr yükü metrekareye gelen kuvvet olarak belirlenir. Yapının biçimi ve yüksekliği bu yük tipini birinci dereceden etkileyen faktörlerdir. Çok yüksek yapılarda rüzgârın statik etkilerinin yanısıra dinamik etkilerini de dikkate almak; çok önemli ve hayatidir. 121-Galvanize Çinko Kaplama Nedir?
Çinko Kaplama metali korozyondan korumak için kullanılan yöntemler arasından en
yaygın kullanılanlardan biridir. Daha kalın bir metale ince bir çinko kaplaması
uygulanması metalin çevredeki dış etkenlerden korunmasına yardımcı olur.
Koruyucu çinko kaplama olmadan metal dış etkilere maruz kalır ve daha hızlı
oksitlenir ve paslanır. Sıcak Daldırma GalvanizAdından da anlaşılacağı gibi, bu yöntem, baz metalin erimiş bir çinko havuzuna daldırılmasını ile gerçekleşir. İlk olarak, ana metal ile çinko kaplama arasında kaliteli bir bağ kurulmasını sağlamak için ana metal mekanik, kimyasal veya her iki yolla da temizlenmelidir. Bir kez temizlendikten sonra, temel metal temizleme işleminden sonra kalan kalıntı oksitlerden kurtulmak için akıtılır. Daha sonra baz metal, ısıtılmış sıvı bir çinko banyosuna batırılır ve metalürjik bir bağ oluşur. Bu yöntemin avantajları ekonomik olmasıdır; hızlıca ve karmaşık şekillerde gerçekleştirilebilir. Elektro GalvanizÖnceki işlemlerden farklı olarak, elektro-galvaniz erimiş bir çinko banyosu kullanmaz. Bunun yerine, bu işlem, çinko iyonlarını baz metal üzerine aktarmak amacıyla bir elektrolit çözeltisinde elektrik akımını kullanır. Bu, pozitif yüklü çinko iyonlarının elektriksel olarak indirgenmesini ve daha sonra pozitif yüklü malzemenin üzerine çinko metalinin birikmesini içerir. Galvanizleme işlemine benzer şekilde, elektro galvaniz genel olarak bir metal levha rulosuna uygulanır. 122- Flatpack Konteyner Nedir?
(bir bilen kontrol etmeli) 123-Monoblok Sıhhi Konteyner Nedir?Monoblock; tek parça halinde olan demektir. Monoblok sıhhi konteynerlar; büyük inşaat alanlarındaki kompleks ve büyük bina ihtiyaçlarını karşılayan konteyner tipidir. Genellikle sandviç panellere sahiptirler ve farklı ölçülerdeki konteynerların birleştirilmeleriyle oluşturulurlar. Sıhhi tesisat vb. özel ihtiyaçları karşılayan yeterlilikleri vardır. |